Socjologiczny fenomen popularności Mackiewicza właściwie do dzisiaj nie został należycie rozpoznany. Czy o wzroście zainteresowania twórczością pisarza w schyłkowym okresie PRL-u zadecydowały jego konsekwentnie antykomunistyczne poglądy stanowiące swoistą odtrutkę na dominujący w polskiej refleksji politycznej nurt „porozumienia narodowego” za wszelką cenę z komunistami, czy jak chce Rohnka, Mackiewicz „budził zainteresowanie wyłącznie jako pisarz kontrowersyjny […] domniemany kolaborant i, w konsekwencji, autor, którego niekoniecznie trzeba traktować poważnie”, czy może po prostu dlatego, że powieści Mackiewicza były kawałkiem wyśmienitej literatury? Trudno dziś udzielić jednoznacznej odpowiedzi na te pytania. Dość powiedzieć, że odbiór Mackiewicza w kraju był jednostronny, a na jego pisarstwo patrzono poprzez polityczne okulary sympatii i antypatii, które wzbudzał.
Zarzutu tego nie można postawić Dariuszowi Rohnce, autorowi solidnego, prawie trzystustronicowego, studium twórczości Józefa Mackiewicza. …
… naturalne wydaje się postawienie pytania: na ile twórczość Mackiewicza zachowała swoją aktualność po upadku komunizmu w latach 1989-91 roku. Można wybrać dwie strategie obrony. Pierwszą z nich można nazwać uniwersalizacją twórczości Mackiewicza, a polega ona na pokazaniu, że bezkompromisowy antykomunizm autora był przejawem jego antytotalizmu – sprzeciwu przeciwko zniewoleniu jednostki przez kolektyw, które grozi nam we wszystkich systemach społecznych. Drugą strategię obrony, z braku lepszego określenia, nazwijmy upolitycznieniem jego dorobku – wykazania za wszelką cenę, że socjologiczne analizy komunizmu i formułowane na tej podstawie przez Mackiewicza prognozy i plany politycznego działania są trafne, prawdziwe i zachowują aktualność gdyż… system komunistyczny w zmienionej formie trwa do dziś, a demokratyzacja i liberalizacja przeprowadzona w latach 1989-91 były pozorne. Problemem tym Rohnka zajmuje się w Zakończeniu, ostatnim, obszernym rozdziale swojej książki.
Krzysztof Brzechczyn, „Kłopoty z Mackiewiczem”, Arcana 39
Nie jest to więc w istocie książka o Józefie Mackiewiczu, jest to jakby rzecz napisana, by tak powiedzieć, w ślad za Mackiewiczem. …jest ona bowiem zapisem bardzo żarliwego przeżywania skomplikowanej współczesności i niezwykle cennym, bo spisanym czarno na białym, świadectwem tego olbrzymiego formacyjnego wpływu, jaki miała myśl Józefa Mackiewicza na generację Polaków, która kończyła uniwersytety w latach osiemdziesiątych…
Wacław Lewandowski, „Stempowski, Mackiewicz – nowości z i o emigracji”, Archiwum Emigracji 1998, zeszyt 1
Dariusz Rohnka
A ja przeciwnie…
Szkice o Józefie Mackiewiczu
Okładkę projektował
Andrzej Krauze
298 stron
ISBN-10: 0-907652-41-7
ISBN-13: 978-0-907652-41-0
